Kafa yaralanmaları baş bölgesindeki cilt, kemik veya beyin dokusunda travmaya yol açabilir. Beyinde bir dış kuvvete bağlı olarak hasar gelişen durumlara travmatik beyin hasarı denir.
Travma beyinde doğrudan veya dolaylı hasara yol açabilir. Beyin dokusunun darbenin direkt etkisine bağlı zedelenmesi doğrudan hasardır. Doğrudan hasar, yaralanma esnasında veya çok kısa süre içinde gerçekleşir. Dolaylı yaralanma ise dolaşımsal ve metabolik bozukluklara bağlı ortaya çıkar. Saatler, günler ya da haftalar içinde etkisini gösterebilir. İyi bir tıbbi bakımla dolaylı yaralanmalar önlenebilir veya etkisi azaltılabilir.
1. Travmatik beyin hasarı neden olur?
- Düşme sonucu alınan fiziksel darbeler
- Spor kazaları
- Trafik kazaları
- İş kazaları
- Ateşli silah yaralanmaları
- Darp gibi olaylar travmatik beyin hasarına neden olmaktadır.
2. Beyin Sarsıntısı (Konküzyon)
Hafif yaralanmalar beyin sarsıntısı olarak bilinen konküzyona yol açar. Beyin sarsıntılarında fiziksel bir hasar tespit edilemez fakat beyin fonksiyonlarında bazen sadece birkaç saniye, bazense birkaç ay sürebilen bozukluklar görülür.
Beyin sarsıntısında baş ağrısı, birkaç saniye veya dakikalık bilinç kaybı, yaralanma sürecinde yaşananları hatırlamama, işitme, görme, tat ve koku duyularında değişiklikler, dikkat eksikliği, kafa karışıklığı, duygusal dalgalanmalar, yorgunluk gibi belirtiler görülebilir. Beyin sarsıntısı genelde iyileşir. Ancak bir beyin sarsıntısının etkisini atlatamadan ikinci kez travmaya maruz kalmak “ikinci darbe sendromu” denilen ölümcül duruma yol açabilir. Bu nedenle istirahat dönemi çok önemlidir.
3. Travmatik Beyin Hasarı Belirtileri
- Geçmeyen ve gittikçe kötüleşen baş ağrısı,
- Bulantı ve birden çok kez kusma,
- Konuşma bozukluğu,
- Nöbet geçirme,
- Bilincin birkaç dakikadan uzun süre kapanması ve uyandırılamama,
- Bir ya da her iki göz bebeğinde genişleme,
- Kol veya bacaklarda uyuşma,
- Kafa karışıklığı ve sinirliliğin gittikçe kötüleşmesi.
4. Travmatik Beyin Hasarının Acil Tedavisi
Travmatik beyin hasarı olan ve buna bağlı bilinç kaybı gelişen hastada, tüm acil durumlarda olduğu gibi öncelikle hava yolunun açık olması sağlanır; solunum ve dolaşım fonksiyonları kontrol edilir ve yetmezlikler varsa ona uygun müdahale yapılır.
Bilinci bulanık veya kapalı hastada “Glasgow koma skoru” denilen muayeneye dayalı yöntem ile koma derinliği değerlendirilir.
Beyin hasarı ilk aşamada bilgisayarlı tomografi (BT) ile görüntülenir. Beyin içi kanama, ödem, fıtıklaşma gibi ölümcül olabilecek sorunların belirtileri yönünden BT incelenir.
Kafa içi basıncın artmasını engellemek için bu dönemde hastalar geçici olarak ilaçlarla uyutulabilir ve solunum desteği sağlanabilir. Hasta genellikle yoğun bakım ünitesinde yakın takibe alınır ve beyin cerrahisi tarafından ameliyat ihtiyacı olup olmadığına karar verilir.
İlginizi Çekebilir: “Travmatik Beyin Hasarı Komplikasyonları”
5. Travmatik Beyin Hasarında Fizik Tedavi
Travmatik beyin hasarı, inme gibi beynin etkilendiği bir sorundur. Travmatik beyin hasarı belirtileri inme ile benzerlikler gösterse de kendine özgü özellikleri vardır. Bu nedenle travmatik beyin hasarlı hastalar alanında uzmanlaşmış ve tecrübeli, başında fizik tedavi ve rehabilitasyon hekiminin olduğu çok disiplinli bir rehabilitasyon ekibi tarafından tedaviye ihtiyaç duyar. Rehabilitasyon ekibinde:
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı hekim
- Fizyoterapist
- İş – uğraşı terapisti
- Rehabilitasyon hemşiresi
- Fizik tedavi teknikeri
- Robotik fizik tedavi teknikeri
- Konuşma terapisti gibi sağlık profesyonelleri yer alır.
Hasta gereken durumlarda nöroloji, beyin cerrahisi, psikiyatri, iç hastalıkları gibi bölümlere konsülte edilebilir. Rehabilitasyon programı her hasta için, hastanın klinik durumuna uygun olarak özel şekilde planlanır. Rehabilitasyonunu nihai amacı hastanın ev ve toplum yaşamına geri kazandırılmasıdır.
Okumaya Devam Edin
Özellikle yürüme ve el kol kabiliyetinde yaşanan fonksiyon kayıpları robotik fizik tedavi ile iyileştirilebilir. Yürüme robotu lokomat, el kol robotu Armeo Power en yaygın kullanılan robotlardır.
Felç tedavisinde yatılı fizik tedavi uygulamaları ile hastanın güç, duyu ve hareket kabiliyetlerini geri kazanması sağlanabilir. Yoğun fizik tedavi programıyla hastanın sosyal hayatına dönüşü hızlandırılabilir.
Felç tedavisinde fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarına bir an önce başlanmalıdır. Kapsamlı fizik tedavi ile hastanın güç, duyu ve hareket kabiliyetlerini geri kazanması sağlanabilir. Robotik fizik tedaviler iyileşme sürecini hızlandırır ve destekler.
